Ten katolicki duchowny do historii przeszedł jako autor Nowych Aten, jednej z pierwszych polskich encyklopedii powszechnych.
Joachim Benedykt Chmielowski urodził się w 1700 roku na obszarze diecezji łuckiej. Od 1715 roku uczęszczał do szkół jezuickich we Lwowie, gdzie siedem lat później został przyjęty do seminarium katedralnego. Od 1725 roku był proboszczem w Firlejowie pod Rohatynem, zaś w latach 50. XVIII wieku w Podkamieniu. Przez wiele lat pełnił funkcję dziekana rohatyńskiego, a w 1761 roku został mianowany kanonikiem katedralnym kijowskim.
W latach 1745-1746 roku Chmielowski opublikował we Lwowie swoje najsłynniejsze dzieło: dwutomową encyklopedię powszechną pt. Nowe Ateny, albo Akademja wszelkiej scjencyi pełna, na różne tytuły, jak na classes podzielona: mądrym dla memorjału, idjotom dla nauki, politykom dla praktyki, melancholikom dla rozrywki erygowana (…). Wydanie drugie, uzupełnione i rozszerzone, ukazało się w czterech tomach w latach 1754-1756. Choć zawiera ono wiele przestarzałych, nawet jak na ówczesne czasy, i nieprawdziwych (często wręcz fantastycznych) informacji, Nowe Ateny stanowią istotne osiągnięcie epoki baroku i zręcznie sporządzoną kompilację. Uznawane są obecnie również za ważne źródło historyczne. Wśród ponad 100 uczonych, z których prac korzystał autor, znalazł się m.in. Jan Jonston (1603-1675).
Duchowny był również autorem m.in. popularnego, wielokrotnie przedrukowywanego, modlitewnika Bieg roku całego (…) (Lwów 1728) i herbarza Zbiór krótki herbów polskich oraz wsławionych cnotą i naukami Polaków (Warszawa 1763). Benedykt Chmielowski zmarł w 1763 roku w Firlejowie, gdzie został pochowany.
Bibliografia:
- Wincenty Ogrodziński, Chmielowski Joachim Benedykt, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 3, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 1937, s. 341-342.
- Wojciech Paszyński, Czarna legenda Nowych Aten Benedykta Chmielowskiego i próby jej przezwyciężenia, w: „Zeszyty naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne”, t. 141, z. 1 (2014), s. 37–59.
Autor:
Mateusz Będkowski