Projekt badawczy zamawiany HUMANIZM. IDEE, NURTY I PARADYGMATY HUMANISTYCZNE W KULTURZE POLSKIEJ był realizowany w latach 2008–2011 przez zespół badaczy z uniwersytetów polskich i zagranicznych pod przewodnictwem prof. dr hab. Aliny Nowickiej-Jeżowej.
Celem projektu było kompleksowe przedstawienie tradycji humanizmu polskiego, ujmowanego jako element konstytutywny kultury polskiej od XV do XX wieku, zmieniającego w czasie swoją treść i zakres. Badania dotyczyły zjawisk humanistycznych w różnych dziedzinach kultury polskiej: filozoficznej, religijnej, społecznej, politycznej, estetycznej; łączyły problematykę kulturoznawczą, językoznawczą, literaturoznawczą z refleksją teoretyczną i metodologiczną oraz z pracami źródłowymi i edytorskimi.
Wieloaspektowa interpretacja zjawisk humanistycznych objawiła związki kultury polskiej z ośrodkami europejskimi oraz twórczy udział Polski w kształtowaniu się wspólnoty europejskiej, a zarazem formowanie oryginalnego profilu kultury narodowej i tworzenie jej oryginalnych cech. W tym aspekcie humanizm polski należy uznać za swoistą wartość tej kultury, stworzoną w epokach dawnych, wzbogaconą ideami dziewiętnastowiecznymi i żywą do współczesności; obdarzoną mocą długiego trwania i niezwykłą kreatywnością społeczną i artystyczną. Badania zmierzały do weryfikacji zniekształconej ideologicznie interpretacji humanizmu oraz wprowadzenia kompleksowej wizji humanizmu polskiego w krąg nowoczesnych badań europejskich w celu przełamania dotychczasowej nieobecności Polski w syntezach humanizmu europejskiego.
Studia były również motywowane koniecznością wsparcia rzetelną wiedzą naukową dyskusji na temat miejsca Polski w Europie oraz zobowiązań badaczy wobec aktualnych potrzeb społecznych: rozpoznania na nowo tożsamości kulturowej i określenia konstytuujących ją wartości.
Wyniki badań zebrano w dwudziestu czterech tomach, dzielących się na trzy zespoły: SYNTEZY, skupione wokół pojęć i kategorii związanych z humanizmem, INEDITA, prezentujące niewydane dotąd pierwodruki i rękopisy dzieł wyrastających z tradycji humanistycznej bądź twórczo ją wykorzystujących, oraz POLONIKA, zawierające wydania unikatowych poloników zagranicznych oraz katalogi szesnasto- i siedemnastowiecznych zbiorów polskich z archiwów Czech i Szwecji.
Wykaz tomów serii
Humanizm. Idee, nurty i paradygmaty humanistyczne w kulturze polskiej
SYNTEZY
1. Humanizm polski. Długie trwanie – tradycje – współczesność. (Studia i materiały)
red. Alina Nowicka-Jeżowa, Marcin Cieński, przy współpracy Agnieszki Pawlak
Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2008-2000
2. Humanizm. Historie pojęcia
red. Andrzej Borowski
Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2009
3-4. Humanitas. Projekty antropologii humanistycznej
Część 1: Paradygmaty – tradycje – profile historyczne
Część 2: Humanitas – inspiracje filozoficzne projektów antropologicznych
red. Alina Nowicka-Jeżowa
Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2009-2010
5. Etos humanistyczny
red. Piotr Urbański
Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2010
6. Humanitas i christianitas
red. Mirosława Hanusiewicz-Lavallee
Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2009
7. Klasycyzm jako doktryna estetyczno-literacka i projekt antropologiczno-kulturowy
red. Katarzyna Meller
Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2009
8. Humanistyczne modele kultury nowożytnej wobec dziedzictwa starożytnego
red. Marek Prejs
Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2010
9. Twórca – dzieło – tekst jako przedmiot filologiczny
red. Adam Karpiński
Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2011
10. Humanizm polski i wspólnoty: naród – społeczeństwo – państwo – Europa
red. Marcin Cieński
Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2010
11. Człowiek wobec natury – humanizm wobec nauk przyrodniczych
red. Jacek Sokolski
Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2010
12. Humanizm w języku polskim
red. Aleksandra Janowska, Magdalena Pastuchowa i Radosław Pawelec
Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2010
INEDITA
1. Grzegorz Czaradzki, Rytmy o porodzeniu przenaczystszym Bogarodzice Panny Maryjej
red. Roman Mazurkiewicz, Elwira Buszewicz
Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2009
2. Jan Gawiński, Pieśni
red. Dariusz Chemperek
Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2009
3. Andrzej Wolan, De libertate politica sive civili
red. Maciej Eder, Roman Mazurkiewicz
Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2010
4. Jakub Górski, De generibus dicendi liber
red. Robert Sawa
Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2010
5. Sebastian Fabian Klonowic, Hebdomas
red. Mieczysław Mejor, Elżbieta Wojnowska
Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2010
6. Grzegorz z Sambora, Carmina selecta
red. Elwira Buszewicz
Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2011
7. Andrzej Wargocki, O Rzymie pogańskim i chrześcijańskim
red. Jacek Sokolski
Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2010
POLONIKA
1. Polonika ze zbiorów Zamku Skokloster. Katalog
oprac. Maciej Eder przy współpr. Elisabeth Westin Berg, red. nauk. Dariusz Chemperek
Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2008
2. Polska siedemnastowieczna literatura okolicznościowa ze zbiorów Zamku Skokloster
wyd. i oprac. Sławomir Baczewski, red. nauk. Dariusz Chemperek, Janusz S. Gruchała
Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2009
3. Mikołaj Mieleszko, Emblematy
wyd. i oprac. Radosław Grześkowiak, Jakub Niedźwiedź, red. nauk. Dariusz Chemperek
Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2010
4. Marcin Czechowic, Zwierściadłko panienek chrystyjańskich
wyd. i oprac. Katarzyna Meller, Dariusz Chemperek, red. nauk. Radosław Grześkowiak
Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2010
5. Eliasz Pielgrzymowski, Poselstwo i krótkie spisanie rozprawy z Moskwą
wyd. i oprac. Roman Krzywy, red. nauk. Dariusz Chemperek, Janusz S. Gruchała
Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2011
6. Daniel Bratkowski, Świat po części przejźrzany
wyd. i oprac. Piotr Borek, Roman Krzywy, red. nauk. Dariusz Chemperek, Radosław Grześkowiak
Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2011
7. Polonika czeskie epoki renesansu, baroku i oświecenia w bibliotece premonstratensów na Strahowie (Praga)
wyd. i oprac. Jan Linka, red. nauk. Maria Juda
Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2011
POZOSTAŁE
Humanism in Polish Culture
ed. Alina Nowicka-Jeżowa, Włodzimierz Pawlak, Piotr Urbański
wyd. Peter Lang, Frankfurt am Main 2011
Humanizm polski. Długie trwanie – tradycje – rewizje. (Wstęp do badań)
red. Alina Nowicka-Jeżowa, Marcin Cieński, przy współpr. Agnieszki Pawlak
Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2008-2009