Tom Chrześcijaństwo w kulturze. Wybrane zagadnienia utrwala roczny plon spotkań seminaryjnych w pracowni "Humanizm. Hermeneutyka wartości" Wydziału "Artes Liberales" UW. W dyskusjach wzięli udział badacze z uniwersytetów polskich i włoskich, prezentujący odmienne punkty widzenia i metodologie. Debaty zostały utrwalone in statu nascendi, z zachowaniem przedstawianych poglądów, również tych, które mogą być uznane za kontrowersyjne.
Wykłady i dyskusje objemowały panoramę zjawisk wybranych z różnych obszarów historycznych. Wyznaczały one odrębne perspektywy badawcze, lecz w gronie teologów, filozofów, historyków idei i życia społecznego, polityki, literatury, sztuki, teatru wzbudzały wieloaspektową interpretację. Refleksja skupiała się wokół problemów reprezentatywnych dla kultury chrześcijańskiej: Biblii jako źródła wiary i doktryny, asymilacji dziedzictwa antyku, kultu maryjnego, który wzrastał nieprzerwanie od średniowiecza, renesansowego humanizmu chrześcijańskiego w wersjach erazmiańskiej i włoskiej, formacji jezuickiej i innych nurtów duchowości wczesnonowożytnej, zderzenia chrześcijaństwa z libertynizmem i ateizmem. Obserwacje dotyczyły procesów wnikania chrześcijaństwa w tkankę kultury europejskiej i polskiej, kształtowania się wyobrażeń o świecie i człowieku, postaw indywidualnych oraz mentalności zbiorowej. Przedmiotem rozważań były także charakterystyczne dla I Rzeczypospolitej spotkania katolicyzmu z prawosławiem, upostaciowania religijności w sferze sarmackiej, na koniec - synteza tradycji duchowej w twórczości wileńskiej Adama Mickiewicza.
Nie tylko jednak retrospekcja historycznokulturowa, ale także wzgląd na współczesność motywowały opracowanie tej publikajci. Zagadnienia dyskutowane na seminarium są przedmiotem sporów w przestrzeni publicznej, ulegając nieraz redukcji lub ideologizacji, co zniekształca ich obraz historyczny oraz pomniejsza wartość dziedzictwa.
Spis treści
Słowo wstępne
Alina Nowicka-Jeżowa, Wprowadzenie
Marek Starowieyski, Tradycje biblijne w kulturze europejskiej. Spojrzenie syntetyczne
Bazyli Degórski, Święty Hieronim a kobiety
Maria Chodyko, Historia i historiozofia w myśli Świętego Augustyna
Józef Naumowicz, Projekt humanistyczny Kasjodora: De artibus ac fisciplinis liberalium litterarum
Maria Chodyko, Humanistyczne projekty średniowiecza i ich twórcy: Boecjusz, Kasjodor, Dionizy Exiguus
Matylda Paszkiewicz, Boecjusza O pocieszeniu, jakie daje filozofia jako dziełko literackie i źródło inspiracji. Trzy przekłady metrum VIII księgi II
Mirosław Lenart, Liturgia jako przestrzeń znacząca akcji scenicznej we Włoszech i w Polsce
Michał S. Sołtysik, Muzyka kościelna - widowiska i uroczystości teatralno-muzyczne
Michał Janocha, Kult wizerunków maryjnych w Rzeczypospolitej i jego specyfika na tle Europy
Justyna Dąbkowska-Kujko, "Ego e Philologia Philosophiam feci". Erazm wobec dziedzictwa kulturowego antyku
Maria Chodyko, Droga na Górę Karmel Świetego Jana od Krzyża jako traktat o sztuce kaznodziejskiej
Tadeusz Rubik, Pismo Święte - ale które? Erazm z Rotterdamu, grecki tekst Nowego Testamentu i Wulgata a polskie przekłady Biblii w XVI wieku
Agata Starownik, Między Koniecznością a Poezją. Parafrazy psalmów w XVI wieku
Agata Starownik, W co wierzył Jan z Czarnolasu? Obraz Boga i tradycje teologiczne w twórczości Jana Kochanowskiego
Alina Nowicka-Jeżowa, Christianitas i humanitas kultury renesansowej. Na przykładzie Padwy czasów Jana Kochanowskiego
Robert Danieluk, Jezuici w Rzeczypospolitej potrydenckiej. Prezentacja źródeł Rzymskiego Archiwum Towarzyswa Jezusowego
Hieronim Grala, Spotkania chrześcijaństwa Wschodu i Zachodu w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Część 1: Wyznanie propaństwowe - prawosławie w monarchii jagiellońskiej wobec wyzwań politycznych
Hieronim Grala, Spotkania chrześcijaństwa Wschodu i Zachodu w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Część 2: W poszukiwaniu "nowej unii" - dole i niedole prawosławia w epoce Wazów
Grzegorz Raubo, Ogrom niebios i Boska wszechmoc. Relacje między astronomią i teologią w świetle staropolskiej refleksji o wielości światów
Alina Nowicka-Jeżowa, Eschatologiczne horyzonty kultury sarmackiej
Matylda Paszkiewicz, Horyzonty świeckie i eschatologiczne sarmatyzmu. Wizerunk człowieka umierającego i Konterfekt człowieka umierającego Pawła Simplicjana
Maciej Abramowicz, Libertynimz w powieści francuskiej XVIII wieku
Michał Goworowski, Cenzura w okresie reżimu Napoleona
Maria Kalinowska, Pamieć miasta utraconego. Misteryjna semantyka Wilna w Dziadach Adama Mickiewicza